Radzimiński (Radzymiński) Józef h. Lubicz (zm. 1820), sędzia ziemski gnieźnieński, poseł na sejmy, ostatni wojewoda gnieźnieński, senator Ks. Warsz. i Król. Pol. Był synem Antoniego i Teresy Baranowskiej.
Dn. 1 IX 1768 otrzymał urząd sędziego ziemskiego gnieźnieńskiego (sprawował go przez ponad 20 lat), będąc deputatem na Trybunał Kor. Posłował na sejm w l. 1773–5 z pow. kcyńskiego (woj. gnieźnieńskie). Gdy opozycja próbowała nie dopuścić do powołania Delegacji, która miała zatwierdzić rozbiór Rzpltej, i w tym celu usiłowała 14 V 1773 poddać pod głosowanie projekt Adama Ponińskiego w sprawie tejże Delegacji, R. popierał wniosek opozycji. Mowę sejmową z 27 IX podał do druku. Po powołaniu Delegacji, R. we wrześniu został «przydany» do jej składu, a 17 IX 1774 wszedł do «subdelegacji do ułożenia podatków». W r. n. otrzymał star. pobiedziskie na lat 50. R. był posłem kaliskim na sejm 1782 r. Został powołany w skład deputacji do egzaminowania Komisji Skarbu W. Ks. Lit.; m. in. w tym charakterze, obok innych delegowanych, zabierał głos na sesji 19 X. Na sejm 1786 r. posłował znowu z woj. gnieźnieńskiego. Prowincjonalna sesja wielkopolska zaleciła go do sądu sejmowego, a sesja plenarna sejmu przeznaczyła do zasiadania w kadencji drugiej tegoż sądu od 1 VI 1787. Dn. 12 XI 1786 otrzymał Order Św. Stanisława.
Podczas pierwszej kadencji Sejmu Czteroletniego R. zasiadał w izbie poselskiej, wybrany na posła również z woj. gnieźnieńskiego. Dość często zabierał głos, wygłaszał przemówienia, czasem zgłaszał poprawki do deliberowanych projektów. Na początku sejmu został wyznaczony «do egzaminu Komisji Edukacyjnej». Wielokrotnie wypowiadał się w sprawach finansów, w tym w debatach nad poszukiwaniem źródeł pieniędzy na finansowanie powiększonej decyzją Sejmu armii. Część swoich wystąpień sejmowych podał do druku. Dn. 4 II 1789 przemawiał przeciw projektowi wzięcia na żołd Rzpltej kozaków horodowych. Dn. 12 III należał do posłów popierających propozycję prymasa dotyczącą charakteru i wysokości obciążeń podatkowych duchowieństwa. W dłuższym głosie krytykował obciążanie podatkami «dochody przewyższającymi», wypowiedział się za zrównaniem obciążeń dóbr duchownych ze szlacheckimi. Dn. 27 VIII wystąpił przeciw płaceniu pensji rotmistrzom kawalerii narodowej, dn. 5 X sprzeciwiał się rekomendowaniu królowi przez sejm kandydatów do rang wojskowych, broniąc uprawnień Komisji Wojskowej. Dn. 26 X przemawiał we wlokących się sporach na temat podatku stemplowego od skór. Stwierdził, że «zapał ostygł, skoro przyszło spuszczać rękę do kieszeni na podatki, iż pod różnymi pozorami ochraniać się chcemy»; szlachta chce obciążać podatkami inne stany i chroni od nich własne dobra, jakby wojsko miało bronić tylko króla i duchownych. W konkluzji zgłosił dodatek do projektu zawierający myśl objęcia podatkiem stemplowym wszystkich skór. Występował też w sejmie w sprawach mających bardziej polityczne zabarwienie. Dn. 22 III 1790 R. zaatakował decyzję uwięzienia A. Ponińskiego i podważał praworządność niektórych innych uchwał sejmu. Oto – mówił – gdy «przeszło trzech części brakowało posłów w tej izbie, wygórowana gorliwość ministra więzić kazała, biskupom posesją im właściwą, przez kilka wieków posiadaną, na pensje zamieniła, do urzędów cywilno-wojskowych pensje dożywotnie przyswoiła, czego by większość posłów nieprzytomnych nigdy była nie dozwoliła […]». Dn. 6 IV 1791 sprzeciwiał się dopuszczeniu reprezentacji mieszczaństwa do zasiadania w sejmie, a nawet przyznaniu mieszczanom prawa do nabywania dóbr ziemskich.
Podczas drugiej kadencji Sejmu Czteroletniego R. zasiadał już w senacie, bowiem 13 XI 1790 został woj. gnieźnieńskim. Dn. 9 IV 1791 Stanisław August ozdobił go Orderem Orła Białego. Nie wiadomo, czy wcześniej, czy dopiero jako wojewoda nabył kamienicę w Warszawie przy ul. Długiej. Wiadomość, że w stolicy mieszkał w «kamienicy swojej» pod tym właśnie adresem pochodzi z końca 1790 r. W maju 1793 występował w poznańskich uroczystościach homagialnych na rzecz króla pruskiego i przemawiał jako woj. gnieźnieński. Spotkało się to z oburzeniem i potępieniem ze strony patriotycznie nastawionej szlachty, a wierszopis na każdą okoliczność, Marcin Molski, w wierszu „Do poznańskich oratorów w czasie homagii prowincji wielkopolskiej pod panowanie pruskie wchodzącej 1793 r.” nie żałował epitetów pod adresem R-ego, «podłego niewolnika» i pisał m. in.: «Ten, którego bez zasług okryły honory, który winien ojczyźnie stopień i znaczenie, odbiegł ją gdyby matkę wykarmione szczenię». Z kolei w r. 1806 R. uczestniczył w uroczystości powitania w Poznaniu Napoleona. Wg projektu ułożonego przez Józefa Wybickiego 28 XI wygłosił pierwszą mowę («najwięcej na minut sześć») w imieniu senatu dawnej Rzpltej. Podpisał «bez wstrętu», jako «pierwszy senator polski» uniwersał, napisany przez J. Wybickiego (być może z udziałem J. H. Dąbrowskiego), na pospolite ruszenie z dn. 2 XII, a także proklamacje do obywateli i duchowieństwa. Dn. 1 IV 1807 Komisja Rządząca mianowała R-ego sędzią pokoju departamentu poznańskiego, ale on, jak się zdaje, nominacji nie przyjął, bowiem już 12 V Komisja rozpatrywała sprawę mianowania innego kandydata, a 13 V «po złożeniu urzędu» przez R-ego mianowała na jego miejsce Drzewieckiego. Dn. 16 XII na posiedzeniu Rady Stanu Fryderyk August, powołując członków Senatu Ks. Warsz., mianował R-ego «kasztelanem drugim», a 9 III 1810 – senatorem-wojewodą, którą to godność R. zachował także w Król. Pol. aż do śmierci. Zmarł w r. 1820.
R. był żonaty z Michaliną Złotnicką, z którą miał synów: Piotra i Jakuba (a wg Uruskiego także Felicjana) oraz córki: Mariannę, żonę Aleksandra Moszczyńskiego, star. brzeskiego kujawskiego, Łucję, żonę Mateusza Rosena, i Franciszkę, żonę (od r. 1789) Władysława Łubieńskiego, chorążego regimentu Ordynacji Rydzyńskiej, a następnie po rozwodzie, Sulerzyskiego.
Estreicher; Niesiecki; Uruski; Żychliński, VII 145 (Łubieńscy, informacja o córce R-ego Franciszce); Łoza, Hist. Orderu Orła Białego; tenże, Kawalerowie; Sozański, Imienne spisy osób; Inwentarz rękopisów Biblioteki Kórnickiej, z. IV sygn. 11008–12000, Kórnik 1983; – Chojecki R., Patriotyczna opozycja na sejmie 1773 r. Uwagi na marginesie działalności w sejmie i w delegacji 19 IV – 28 IX, „Kwart. Hist.” R. 79: 1972 nr 3 s. 552, 561; Kalinka W., Sejm Czteroletni, Wyd. 4, Kr. 1895–6 I cz. 2 s. 438, 561, II cz. 2 s. 673; Korzon, Wewnętrzne dzieje, III; Kościałkowski S., Antoni Tyzenhauz, Londyn 1970 II; Wąsicki J., Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Południowe 1793–1806, Wr. 1957; Zahorski A., Ignacy Wyssogota Zakrzewski, prezydent Warszawy, W. 1963; – Arch. Wybickiego, I–II; Dmochowski F. S., Wspomnienia od 1806 do 1830 r., W. 1959; Dyaryusz seymu walnego ordynaryjnego … MDCCLXXXII, W. [b. r.] s. 10, 100–2; Instrukcje i depesze rezydentów francuskich w Warszawie 1807–1813, Wyd. M. Handelsman, Kr. 1914 I; Kitowicz J., Pamiętniki, W. 1971; Materiały do dziejów Komisji Rządzącej z r. 1807, Wyd. M. Rostworowski, t. I. Dziennik czynności Komisji Rządzącej, Kr. 1918; Protokoły Rady Stanu Ks. Warsz., Wyd. B. Pawłowski, Tor. 1960 I cz. 1; Summariusz protokołów Rady Administracyjnej Król. Pol. 1815–1864, cz. I. 1815–1830, Pod red. K. Konarskiego i F. Ramotowskiej, W. 1958 I; Vol. leg., VIII 9, 141, IX 31, 32, 48, 404; Wybicki J., Życie moje, Kr. 1927; – „Przew. Warsz.” 1790 nr 4; – AGAD: Arch. Sejmu Czteroletniego, m. in.: sygn. 1 k. 77–78, 96, 292, 294, sygn. 3 k. 129, 355, 770–771, sygn. 4 k. 463, 498–499, 526, 611, 854, sygn. 6 k. 351, 378–381, 805, Sigillata 32 k. 39, 37 k. 93.
Jerzy Kowecki